Σύνδρομο αποφρακτικής άπνοιας

To σύνδρομο αποφρακτικών άπνοιών στον ύπνο (OSA) είναι μια διαταραχή στην οποία προκαλείται διακοπή ή σημαντική μείωση της ροής του αέρα παρουσία αναπνευστικής προσπάθειας. Είναι ο συνηθέστερος τύπος αναπνευστικής διαταραχής ύπνου και χαρακτηρίζεται από υποτροπιάζοντα επεισόδια σύμπτωσης των τοιχωμάτων του ανώτερου αεραγωγού κατά τη διάρκεια του ύπνου. Αυτά τα επεισόδια σχετίζονται με επαναλαμβανόμενους αποκορεσμούς οξυαιμοσφαιρίνης.

Η άπνοια μπορεί να εμφανιστεί εκατοντάδες φορές κατά την διάρκεια της νύχτας και συχνά συνοδεύεται από μεγάλες διακυμάνσεις στον καρδιακό ρυθμό, από μια κατακόρυφη μείωση του κορεσμού οξυγόνου και από σύντομες ηλεκτροεγκεφαλογραφικές αφυπνίσεις.

Τα βασικά συμπτώματα του συνδρόμου άπνοιας του ύπνου περιλαμβάνουν ημερήσια υπνηλία, επανειλημμένα ξυπνήματα, ροχαλητό, αναφερόμενες παύσεις της αναπνοής κατά τον ύπνο, ανήσυχο ύπνο.

Η διάγνωση του συνδρόμου είναι εξαιρετικά σημαντική λόγω της ισχυρής συσχέτισης του με πληθώρα ιατρικών και μη καταστάσεων, όπως η υπέρταση, η καρδιαγγειακή νόσος, ο διαβήτης, η κατάθλιψη και, η πρόκληση ατυχημάτων.

Η άπνοια ορίζεται από την Αμερικανική Ακαδημία Ιατρικής του Υπνου (AASM) ως διακοπή της ροής του αέρα για τουλάχιστον 10 δευτερόλεπτα.

Οι περισσότεροι ασθενείς με OSA εμφανίζουν απόφραξη του ανώτερου αεραγωγού είτε στο επίπεδο της μαλακής υπερώας (ρινοφάρυγγας) είτε στο επίπεδο της γλώσσας (δηλ. του στοματοφάρυγγα). Ερευνες δείχνουν ότι τόσο οι ανατομικοί όσο και οι νευρομυικοί παράγοντες είναι σημαντικοί.

Ανατομικοί παράγοντες (π.χ. μεγάλες αμυγδαλές, όγκος της γλώσσας, μήκος της μαλακής υπερώας ανατομικές ανωμαλίες της άνω γνάθου και κάτω γνάθου) μπορεί να συμβάλει στη μείωση της διατομής του άνωτερου αεραγωγού ή / και στην αύξηση της πίεσης που περιβάλλει τον αεραγωγό.

Ολα τα παραπάνω προδιαθέτουν στην εμφάνιση άπνοιας.

Σε ενήλικες είναι πολύ σπάνιο οι διογκωμένες αμυγδαλές και οι αδενοειδείς εκβλαστήσεις να είναι αιτία του OSA και η αφαίρεση τους δεν είναι συχνά αποτελεσματική θεραπεία. Αντίθετα τα παιδιά που έχουν OSA σε ποσοστό περίπου 80% θεραπεύονται με την αφαίρεση των διευρυμένων αδενοειδών και αμυγδαλών. Συχνά υπάρχει η λανθασμένη αντίληψη ότι οι διογκωμένες αμυγδαλές και οι αδενοειδείς εκβλαστήσεις μπορεί να αποτελούν μοναδική αιτία OSA τόσο σε παιδιά όσο και σε ενήλικες, αλλά αυτό δεν ισχύει.

Επίσης η νευρομυϊκή δραστηριότητα στους ανώτερους αεραγωγούς, μειώνεται με τον ύπνο και αυτή η μείωση μπορεί να είναι πιο έντονη σε ασθενείς με ΣΑΥ.

Στις Ηνωμένες Πολιτείες υπολογίζεται οτι πάσχουν από ΣΑΥ 7-18 εκατομμύρια ανθρώποι.

Ο επιπολασμός αυξάνεται με την ηλικία. Παραμένει δε αδιάγνωστο σε περίπου 92% των προσβεβλημένων γυναικών και το 80% των προσβεβλημένων ανδρών.

Συναντάται όλο και περισσότερο, τόσο σε ενήλικες όσο και σε παιδιά, στη σύγχρονη κοινωνία. Παλαιότερες μελέτες υπολόγιζαν στην επίπτωση του συνδρόμου στο 2% των γυναικών και στο 4% των ανδρών. Πιο πρόσφατες έρευνες δείχνουν επίπτωση 4% για τις γυναίκες και 9% για τους άνδρες.

Σε άλλες μελέτες ο επιπολασμός του ΣΑΥ σε άντρες έχει βρεθεί από 0,3% (Αγγλία) εως 20-25% (Ισραήλ και Αυστραλία).

Με την πάροδο των χρόνων ο κίνδυνος για ανάπτυξη ΣΑΥ αυξάνεται. Ο επιπολασμός του OSA αυξάνεται 2-3 φορές σε ηλικιωμένα άτομα (> 65 ετών) σε σύγκριση με άτομα ηλικίας 30-64 ετών.

Μετά την ηλικία των 65 ετών, δεν παρατηρείται περαιτέρω σχετική ανισότητα στη συχνότητα εμφάνισης του OSA. Μια εξήγηση για αυτό το φαινόμενο είναι η σχετική αύξηση της θνησιμότητας σε άτομα άνω των 65 ετών.

Η αναλογία εμφάνισης του συνδρόμου γυναικών/ανδρών είναι 2/3,1.

Η κατανομή του σωματικού λίπους (εναπόθεση στον κορμό, συμπεριλαμβανομένης της περιοχής του λαιμού) προδιαθέτουν τους άνδρες να αναπτύξουν ΣΑΥ.

Σε μελέτες που έχουν εξετάσει τη συχνότητα εμφάνισης του ΣΑΥ, οι γυναίκες δεν ήταν μόνο λιγότερο πιθανό από τους άνδρες να έχουν ΣΑΥ αλλά και λιγότερο πιθανό να διαγνωστούν νωρίς.

Τα συμπτώματα της αποφρακτικής υπνικής άπνοιας γενικά ξεκινούν ύπουλα και συχνά υπάρχουν χρόνια πριν ο ασθενής παραπεμφθεί για εξέταση.

Τα νυκτερινά συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν τα ακόλουθα:
Το ροχαλητό, συνήθως δυνατό και ενοχλητικό για τους άλλους, άπνοιες που επισημαίνονται από τον/την σύντροφο, αίσθημα πνιγμού,νυκτουρία, αυπνία, ανήσυχος ύπνος

Τα συμπτώματα κατά τη διάρκεια της ημέρας μπορεί να περιλαμβάνουν τα ακόλουθα:μη ανακουφιστικός ύπνος, πρωινή κεφαλαλγία, υπερβολική υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας που αρχίζει συνήθως κατά τη διάρκεια δραστηριοτήτων όπως ανάγνωση, παρακολούθηση τηλεόρασης και καθώς επιδεινώνεται η σοβαρότητα, οι ασθενείς αρχίζουν να νιώθουν υπνηλία κατά τη διάρκεια δραστηριοτήτων που γενικά απαιτούν εγρήγορση (π.χ. σχολείο, εργασία, οδήγηση), κούραση κατά την διάρκεια της ημέρας, διαταραχές μνήμης, αδυναμία συγκέντρωσης, αλλαγές στη διάθεση, συμπεριλαμβανομένης της κατάθλιψης και του άγχους, σεξουαλική δυσλειτουργία, υπέρταση.

Η διάγνωση του ΣΑΥ γίνεται με την πολυσωματογραφική μελέτη ύπνου. Ο ασθενής κοιμάται σε εργαστήριο ύπνου με ταυτόχρονη παρακολούθηση διαφόρων παραμέτρων όπως ηλεκτροεγκεφαλογράφημα, καταγραφή ροής αέρα από το στόμα και την μύτη, κινήσεις θωρακικού και κοιλιακού τοιχώματος, ΗΚΓ, ΗΜΓ κλπ.

Η ανάλυση της παραπάνω καταγραφής επιτρέπει στον Ιατρό ύπνου την διάγνωση των διαταραχών κατά την διάρκεια του ύπνου. Η βαρύτητα του ΣΑΥ διακρίνεται σε ήπιου, μέτριου, και σοβαρού βαθμού.

Στην θεραπευτική προσέγγιση του ΣΑΥ ο ακρογωνιαίος λίθος είναι οι συσκευές θετικής πίεσης τις οποίες ο ασθενής εφαρμόζει κατά την διάρκεια του ύπνου στην μύτη (ή και στόμα/μύτη). Η εφαρμογή θετικών πιέσεων κρατά ανοιχτούς τους αεραγωγούς και αποτρέπει έτσι την εμφάνιση απνοιών. Άλλες θεραπείες περιλαμβάνουν τις ενδοστοματικές προθέσεις και τις χειρουργικές επεμβάσεις ΩΡΛ με πιο γνωστή την φάρυγγο -ϋπερώιο -πλαστική.

Επίσης γενικά μέτρα όπως απώλεια βάρους, διακοπή καπνίσματος, αποφυγή αλκοόλ 4-6 ώρες πριν την κατάκλιση και αποφυγή ανάσκελης θέσης σώματος κατά την διάρκεια του ύπνου προτείνονται για την αντιμετώπιση του συνδρόμου.