Γιώργος Ποταμίτης
Ιατρός Ω.Ρ.Λ
Σύνδρομο ανήσυχων ακρών
Το σύνδρομο χαρακτηρίζεται από δυσάρεστο αίσθημα στα άνω, αλλά κυρίως στα κάτω άκρα, όταν ο ασθενής παραμένει ακίνητος. Η δυσάρεστη αίσθηση μπορεί να έχειχαρακτήρα άλγους, καύσου,αιμωδιών και συνοδεύεταιαπό ακαταμάχητη επιθυμία κίνησης των άκρων.
Το σύνδρομο ανήσυχων άκρων συνοδεύεται από διατήρηση των κινήσεων των άκρων κατά τον ύπνο (περιοδικές κινήσεις των άκρων κατά τον ύπνο), υπεύθυνες για τον κατακερματισμό του ύπνου και την πρόκληση χρόνιας στέρησης ύπνου. Έτσι είναι συχνό αίτιο αϋπνίας αλλά και υπνηλίας κατά τη διάρκεια της ημέρας.
Ναρκοληψία
Η ναρκοληψία είναι μια χρόνια, νευρολογική διαταραχή που οφείλεται στην ανεπάρκεια του εγκεφάλου να ρυθμίζει τους κύκλους κατά τους οποίους ο ασθενής κοιμάται ή είναι ξύπνιος.
Η ναρκοληψία δεν είναι σπάνια όμως η διάγνωση δεν γίνεται στο βαθμό που θα έπρεπε και έτσι το πρόβλημα δεν αναγνωρίζεται στις πραγματικές του διαστάσεις. Υπολογίζεται ότι η ναρκοληψία επηρεάζει 1 σε κάθε 2 χιλιάδες άτομα.
Όσον αφορά στις διαταραχές του ύπνου, μετά από την αποφρακτική άπνοια του ύπνου και το σύνδρομο των ανήσυχων ποδιών, η ναρκοληψία είναι η τρίτη συχνότερη πάθηση μεταξύ των ασθενών που αναζητούν βοήθεια σε κλινικές εξειδικευμένες για προβλήματα ύπνου.
Σε διάφορες στιγμές κατά τη διάρκεια της ημέρας, οι ασθενείς με ναρκοληψία αισθάνονται μια ακατανίκητη ανάγκη να κοιμηθούν. Εάν η ανάγκη για ύπνο καταστεί ακατανίκητη, τότε ο ασθενής μπορεί να αποκοιμηθεί για περιόδους που διαρκούν από μερικά δευτερόλεπτα έως μερικά λεπτά. Σπανιότερα είναι δυνατόν να παραμένουν κοιμώμενοι για μια ώρα ή περισσότερο.
Η διάγνωση της ναρκοληψίας, γίνεται οριστικά σε χρονικό διάστημα που κυμαίνεται από 10 έως 15 χρόνια μετά την εμφάνιση των πρώτων συμπτωμάτων. Στους περισσότερους ασθενείς, τα πρώτα συμπτώματα εμφανίζονται στις ηλικίες μεταξύ 10 και 25 ετών.
Σε πολλούς άλλους τα πρώτα συμπτώματα εμφανίζονται στις ηλικίες μεταξύ 35 και 45 ετών. Ωστόσο η ναρκοληψία είναι δυνατόν να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία.
Η αιτία της ναρκοληψίας παραμένει άγνωστη. Κατά τα τελευταία χρόνια η κατανόηση της πάθησης έχει βελτιωθεί. Έχουν αναγνωρισθεί γονίδια που σχετίζονται έντονα με την πάθηση .
Αναπνοή Cheyne Stokes
Πρόκειται για ένα τύπο αναπνοής ο οποίος χαρακτηρίζεται από ένα διαδοχικά αυξανόμενο – ελαττούμενο (crescendo –decrescendo) ρυθμό, όπου κάθε κύκλος αερισμού εναλλάσσεται με άπνοια.
Αίτια αναπνοής Cheyne – Stokes:
•Συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια.
•Νόσοι του ΚΝΣ (ιδιαίτερα παθήσεις εγκεφαλικών αγγείων, μηνιγγίτιδα, εγκεφαλίτιδα, εγκεφαλικοί όγκοι).
•Μεταβολική αλκάλωση.
•Φυσιολογικά άτομα κατά τη διάρκεια παροδικής διαμονής σε μεγάλο υψόμετρο.
Υπναγωγικά τινάγματα (Hypnagogicfoottremor, HFT)
Πρόκειται για τινάγματα του σώματος μεγάλου εύρους που αφυπνίζουν τον ασθενή. Εμφανίζονται με την έναρξη του ύπνου. Μπορεί να αφορούν το ένα ή και τα δύο κάτω άκρα ή τον κορμό και λιγότερο συχνά τα άνω άκρα και συνοδεύουν κάποιο όνειρο ή αισθητικό ερέθισμα. Δεν αποτελούν είδος επιληψίας.
Οφείλεται σε διέγερση ορισμένων κέντρων κατά την επέλευση του ύπνου ή κατά τη διάρκεια των πρώιμων σταδίων, τα οποία προκαλούν παροξυσμική μη ελεγχόμενη δραστηριότητα. Εμφανίζονται συχνότερα σε περιόδους μεγάλης έντασης και άγχους.
Βρουξισμός (Τριγμός των οδόντων (Bruxism) )
Εμφανίζεται συνήθως τη νύχτα, αλλά ενίοτε μπορεί να είναι παρών και την ημέρα. Μπορεί να παρουσιαστεί σε οποιαδήποτε ηλικία και είναι δυνατόν να προκαλέσει σοβαρά οδοντικά προβλήματα.
Οφείλεται σε έντονη σύσπαση των μασητήρων και κροταφικών μυών συνήθως σε περιόδους μεγάλης ψυχικής έντασης. Εκτός από το stress άλλα αίτια βρουξισμού είναι η μη καλή επαφή των δοντιών, στραβά δόντια, εξαγωγές ή κακότεχνες προσθετικές εργασίες και σφραγίσματα.
Όταν δεν ανευρίσκεται το αίτιο τότε η διαταραχή χαρακτηρίζεται ως ιδιοπαθής.
Υπνοβασία-Παραμιλητό
Η φυσιολογική συμπεριφορά στον ύπνο είναι αυτή ενός σχετικά ήσυχου ατόμου που αναπνέει ήρεμα, αλλάζει θέση περιστασιακά και μπορεί να τινάζεται λίγες φορές στην αρχή του ύπνου. Οποιαδήποτε άλλη συμπεριφορά μπορεί να κρύβει διαταραχές του ύπνου κάποιες εκ των οποίων είναι ιδιαίτερα σοβαρές.
Η υπνοβασία εμφανίζεται συνήθως σε παιδιά σχολικής ηλικίας. Συνήθως υποχωρεί στην εφηβεία αλλά σπάνια μπορεί να υποτροπιάζει σε περιόδους έντονου άγχους, μετά από κατανάλωση ποσότητας αλκοόλ και μετά από χρήση κατασταλτικών φαρμάκων ή όταν αλλάζει το άτομο περιβάλλον. Πρόκειται για μια κατάσταση που συνήθως κληρονομείται. Στα άτομα αυτά ο εγκέφαλος δυσκολεύεται να έρθει σε πλήρη κατάσταση εγρήγορσης όταν για κάποιο λόγο ξυπνήσουν την ώρα που βρίσκονται σε βαθύ ύπνο. Έτσι αν ένας υπνοβάτης αφυπνιστεί την ώρα που βρίσκεται σε βαθύ ύπνο μπορεί να αρχίσει να κινείται χωρίς όμως αυτό να το καταγράφει στην μνήμη του. Ο υπνοβάτης μπορεί να κινείται, να μιλάει, να απαντάει σε ερωτήσεις ακόμα και να οδηγήσει και μετά όταν ξυπνήσει πλήρως να μη θυμάται τίποτα. Τις πιο πολλές φορές η συμπεριφορά του είναι μηχανική και μπορεί και να γίνει επιθετικός αν προσπαθήσουμε να τον ξυπνήσουμε.
Τα παιδιά μπορεί να κάνουν ένα σωρό άλλα πράματα. Για παράδειγμα να σηκωθούν απλώς και να κάτσουν στο κρεβάτι, να βγουν έξω στο δρόμο για περπάτημα, να σηκωθούν και να κατουρήσουν στον νιπτήρα. Το βέβαιο είναι ότι την επομένη δεν θυμούνται τίποτε από ότι έχει γίνει κατά την διάρκεια του ύπνου. Η υπνοβασία συμβαίνει στις φάσεις του βαθιού ύπνου και στα παιδιά συμβαίνει συνήθως 1-2 ώρες από την στιγμή που κοιμήθηκαν. Άλλοι παράγοντες που μπορεί να προκαλέσουν υπνοβασία είναι οι εξής:
• Έλλειψη ύπνου
• Διακοπτόμενος ύπνος
• Πυρετός
• Στρες.
Πως μπορεί να εκδηλωθεί η υπνοβασία; Εκτός από το να περπατά το παιδί μπορεί να κάνει τα ακόλουθα :
• Να μιλά ενώ κοιμάται
• Να ξυπνήσει και να είναι ζαλισμένο
• Να ξυπνήσει και να είναι αδέξιο
• Να σηκωθεί και να κάνει επαναλαμβανόμενες κινήσεις όπως να τρίβει τα μάτια του. Τα μάτια των παιδιών που υπνοβατούν είναι ανοικτά.
Παρόμοιας αιτιολογίας αλλά πιο ήπια διαταραχή είναι η υπνολαλία (το παραμιλητό στον ύπνο). Σπάνια αυτή η κατάσταση φτάνει στο σημείο το άτομο να εξιστορεί για μεγάλα χρονικά διαστήματα γεγονότα, να βρίζει να φωνάζει και να επιτίθεται λεκτικά. Στις τελευταίες ακραίες μορφές της υπνολαλίας το άτομο πρέπει να εκτιμηθεί από εξειδικευμένο στο αντικείμενο αυτό ιατρό σε κέντρο μελέτης των διαταραχών του ύπνου.
Αντιμετώπιση της υπνοβασίας
•Δεν ξυπνάμε έναν υπνοβάτη, τον κατευθύνουμε με ήπιες κινήσεις να επιστρέψει στο δωμάτιό του
•τα άτομα που έχουν τάση για υπνοβασία πρέπει να κοιμούνται σε ήσυχο περιβάλλον χωρίς ερεθίσματα για να ξυπνάνε
•προστατεύουμε τον υπνοβάτη με το να μην έχει αιχμηρά αντικείμενα στο δωμάτιο του, να μην έχει πρόσβαση σε σκάλες ή μπαλκόνι
• κρύβουμε τα κλειδιά της εξώπορτας, του αυτοκινήτου ή της μηχανής
• συμβουλεύουμε το άτομο να μην πίνει πολύ αλκοόλ το βράδυ, να μην τρώει βαριά φαγητά και να ενημερώνει άλλα άτομα ιδίως όταν αλλάζειπεριβάλλον
Πρακτικά μέτρα για την αποτροπή της υπνοβασίας στα παιδιά
• Βάλτε στο παιδί σας μουσική να ηρεμήσει πριν πάει για ύπνο.
• Υιοθετήστε σταθερή ώρα για να πηγαίνει για ύπνο.
• Να μην πίνει πολλά υγρά πριν πάει για ύπνο και να αδειάζει πάντα την κύστη του προηγουμένως. Γεμάτη κύστη μπορεί να προκαλέσει υπνοβασία.
• Να αποφεύγει την καφεΐνη.
