Πέτρος Κασαρτζιάν
Φαρμακοποιός – Χημικός Φαρμάκων
Παραδοσιακά , από την εποχή των αρχαίων χρόνων, οι ουσίες που χρησιμοποιούσαν οι άνθρωποι για κατευναστική ή υπνωτική δράση ήταν όλα βότανα και βάλσαμα φυτικής προέλευσης. Η βιομηχανική , τεχνολογική και ηλεκτρονική «επανάσταση» έχει πλέον οδηγήσει σε ανακαλύψεις πολλών «νέων» χημικών μορίων που χρησιμοποιούνται ευρέως θεραπευτικά στις αναπτυγμένες κοινωνίες.
Όλα τα Φάρμακα, εκτός από την κύρια – επιθυμητή δράση στον οργανισμό έχουν και παράπλευρες, δευτερογενείς δράσεις που στην θεραπευτική αποκαλούνται «Ανεπιθύμητες ενέργειες» ή και « παρενέργειες».
Η επίδραση των φαρμάκων στον ύπνο ποικίλλει και υποκατηγοριοποιείται ως παρακάτω.
Φάρμακα που άμεσα δρουν στο Κεντρικό Νευρικό Σύστημα, όπως ΝευροΨυχιατρικά φάρμακα, ( π.χ. Αντικαταθλιπτικά, Αντιπαρκινσονικά, Αντιψυχωτικά, Ηρεμιστικά, Αγχολυτικά κ.λ.π.) που έμμεσα ή άμεσα επιδρούν και στον Ύπνο.
Στην κατηγορία αυτή υπάγονται και τα αμιγώς Υπνωτικά / Υπναγωγά φάρμακα όπως ή Ζολπιδέμη (Stilnox) καθώς και τα Ηρεμιστικά / Αγχολυτικά /Κατασταλτικά όπως οι βενζοδιαζεπίνες (Π.Χ. Xanax, Stedon, Lexotanil) που έχουν και Υπνωτική Δράση ιδιαίτερα αν ληφθούν την νύκτα πριν τον Ύπνο.
Κάποια άλλα φάρμακα όπως τα αντικαταθλιπτικά σε κάποιες περιπτώσεις εμμέσως βοηθούν αποτελεσματικά στις Διαταραχές Ύπνου.
Άλλα Φάρμακα με αρνητική επίδραση στον Ύπνο.
Υπάρχουν αρκετές κατηγορίες φαρμάκων τα οποία επιδρούν έστω σχετικά δυσμενώς στον Ύπνο. Τέτοιες περιπτώσεις αποτελούν τα Αποσυμφορητικά λαμβανόμενα από το στόμα σε χάπια ( π.χ. προϊόντα ( Cold and Flu ) είτε και σε ρινικά Spray (αποσυμφορητικά).
Άλλο παράδειγμα αποτελούν κάποια εισπνεόμενα βρογχοδιασταλτικά φάρμακα που αποκαλούνται β-διεγέρτες (όπως π.χ. Aerolin) τα οποία μπορεί να προκαλέσουν ταχυκαρδία και ανησυχία με δυσμενή επίπτωση στον Ύπνο.
Πάντα δυσμενής , αλλά διαφορετική επίδραση παρατηρείται με κάποιους β-αναστολείς ( π.χ. Inderal ) που συχνά προκαλούν εφιαλτικά όνειρα.
Άλλα φάρμακα που επιδρούν θετικά στον Ύπνο.
Κλασσική γνωστή σε όλους περίπτωση αποτελούν τα αντισταμινικά /Αντιαλλεργικά φάρμακα, κάποια εκ των οποίων πολύ συχνά εμφανίζουν την Υπνηλία ως πιο συχνά αναφερόμενη ανεπιθύμητη ενάργεια ( π.χ. Ζιρτέκ, Κλαριτίν)
Ακόμα πιο ευρέως γνωστό παράδειγμα φαρμάκων που προξενούν υπνηλία αποτελείται από τα φάρμακα κατά της ναυτίας των ταξιδιωτών που συνηθίζουμε να τα παίρνουμε και σε μακρινά ταξίδια για να μας κοιμίζουν και να μην μας φανεί η απόσταση. Μια άλλη κατηγορία φαρμάκων που λειτουργούν και ως υπνωτικά είναι τα λεγόμενα Οπιοειδή Αναλγητικά
( παυσίπονα) όπως η κωδεΐνη ( Lonarid) της οποίας η συνεχόμενη χρήση αντενδείκνυται λόγω δημιουργίας εθισμού και εξάρτησης.
Επιστρέφοντας στα φάρμακα που έχουν «επίσημα» την ένδειξη και -κατά κόρον- χρησιμοποιούνται για τις διαταραχές Ύπνου, πρέπει να τονιστεί ότι όλα κατατάσσονται στην κατηγορία «Ναρκωτικών» δηλαδή για να δοθούν από τα φαρμακεία πρέπει να προσκομίζεται η ειδική συνταγή «κόκκινη « με την διαγράμμιση.
Ο περιορισμός της πιο ελεύθερης διακίνησης των φαρμάκων αυτών οφείλεται στο ότι έχουν πολλές ανεπιθύμητες ενέργειες όπως βαρύ κεφάλι ( καριβαρία ) δυσκολία συγκέντρωσης, κ.λ.π., αλλά και η συνεχόμενη λήψη τους οδηγεί σε εθισμό και εξάρτηση.
Ένας άλλος λόγος που πρέπει κανείς να προτιμά άλλες φαρμακευτικές λύσεις για την καταπολέμηση της Αυπνίας είναι ότι συνήθως με τα φάρμακα αυτά δεν συνεπάγεται ένας ποιοτικός και ξεκούραστος Ύπνος.
Τα τελευταία χρόνια εισήχθησαν στην αγορά σκευάσματα Μελατονίνης είτε ως φάρμακα είτε σε μορφή συμπληρωμάτων και πράγματι η Μελατονίνη είναι ένα πολύ καλό «υπναγωγό» φάρμακο ( όντας η φυσική ορμόνη που εκκρίνεται από τον εγκέφαλό μας όταν σκοτεινιάζει και σταματά όταν ξημερώσει.
Εν τούτοις είναι χρήσιμο για να αποκοιμηθούμε αλλά όχι πάντα αποτελεσματικό για την διατήρηση του Ύπνου και γι αυτό προτιμώνται καλύτερα οι συνδυασμοί Μελατονίνης με άλλα φυτικά σκευάσματα όπως π.χ. Βαλεριάνα, ο Λυκίσκος και άλλα βότανα.
Καταληκτικά, υπάρχουν πολλά φαρμακευτικά σκευάσματα που είναι χρήσιμα για την αντιμετώπιση των διαταραχών Ύπνου ωστόσο η χρήση τους πρέπει να είναι περιορισμένη, λελογισμένη και ακόμα καλύτερα εξατομικευμένη στις ανάγκες του καθενός.
