Γιώργος Ποταμίτης
Ιατρός Ω.Ρ.Λ
Ο άνθρωπος είναι προγραμματισμένος να είναι ξύπνιος κατά την ημέρα και για ύπνο κατά τις νυκτερινές ώρες. Η παρουσία εγρήγορσης-ύπνου αναγνωρίζεται ήδη από την ενδομήτρια-εμβρυϊκή ζωή.
Ο ύπνος στα νεογέννητα – βρέφη – παιδιά
Μετά τη γέννηση το νεογέννητο περνάει 16-18 ώρες σε κατάσταση ύπνου, το βρέφος 0-3 μηνών 15-17ώρες ύπνου, το βρέφος 3-18 μηνών 13-15ώρες ύπνου, το βρέφος 18 μηνών έως 3 ετών 11-13ώρες ύπνου.
Από την ηλικία περίπου των 4 ετών ο ύπνος σταθεροποιείται σε μία νυχτερινή περίοδο διάρκειας 10 ωρών που διατηρείται μέχρι την ηλικία των 12 ετών περίπου, όπου αρχίζει και η προεφηβική περίοδος και οι ορμονικές μεταβολές που τη χαρακτηρίζουν.
Μέχρι την ηλικία των 4-5 ετών στον ύπνο του παιδιού κυριαρχεί το στάδιο των βραδέων κυμάτων. Πρόκειται για ένα ύπνο βαθύ κατά τον οποίο συντελείται σημαντικό ενδοκρινολογικό έργο και κυρίως η έκκριση της αυξητι-κής ορμόνης που είναι υπεύθυνη για την ανάπτυξη του οργανισμού. Κατά το στάδιο αυτό τα παιδιά ξυπνάνε πολύ δύσκολα για αυτό και μπορούν να κοιμούνται ακόμα και σε χώρους με έντονο θόρυβο. Αν ξυπνήσουν σε αυτό το στάδιο, υπάρχει πιθανότητα να είναι έντονα ανήσυχα, ή ακόμη και να υπνοβατήσουν γιατί ένα μέρος της εγκεφαλικής λειτουργίας διατηρείται σε κατάσταση ύπνου.
Ένας έφηβος χρειάζεται ύπνο διάρκειας 8.5 – 9.5ώρες, ενώ ένας ενήλικος χρειά-ζεται ύπνο διάρκειας 7 – 9 ώρες.
Είναι εμφανές ότι όσο μεγαλώνουμε ο χρόνος ύπνου μας ελαττώνεται. Παράλληλα αυξάνονται οι αφυπνίσεις κατά τη διάρκεια της νύκτας με συνέ-πεια ο ύπνος των ηλικιωμένων να είναι κατακερματισμένος.
Στους ηλικιωμένους εμφανίζονται και συχνά επεισόδια ύπνου διαρκείας δευτερολέπτων ή λεπτών κατά τη διάρκεια της ημέρας.
Κοιμόμαστε περισσότερο το διάστημα της ζωής μας που αναπτυσσόμαστε για αυτό και ο ύπνος έχει συσχετισθεί με την φυσιολογική ανάπτυξη του οργανισμού και ιδιαίτερα του εγκέφαλου.
Αλλά γιατί κοιμόμαστε
Τι μας σπρώχνει τελικά οπωσδήποτε να κοιμηθούμε και μάλιστα συγκεκριμένες ώρες κάθε μέρα; Και ποιές είναι μέχρι σήμερα οι επιστημονικές γνώσεις γύρω από τη λειτουργία του ύπνου που βοηθούν στην κατανόηση του λόγου ύπαρξης αυτής της πολύ σημαντικής λειτουργίας του ανθρώπινου οργανισμού ;
Πόση ενέργεια εξοικονομούμε στον ύπνο;
Το κέρδος ενέργειας που παρατηρείται είναι πολύ μικρό σε σχέση με τον χρόνο που δαπανάται άρα το πρωταρχικό κέρδος του ύπνου δεν φαίνεται να είναι το ενεργειακό .
Σε διάστημα 8 ωρών ύπνου η εξοικονόμηση ενέργειας είναι μόλις 50 θερμίδες. Αυτό συμβαίνει γιατί ο ύπνος είναι μια ενεργή κατάσταση έντονης εγκεφαλικής δραστηριότητας και ιδιαίτερα κατά την διάρκεια του REM ύπνου η κατανάλωση ενέργειας μπορεί να ξεπεράσει αυτήν που καταναλώνουμε όταν είμαστε ξύπνιοι.
Η εκτός REM φάση του ύπνου θεωρείται πιο οικονομική στην κατανάλωση ενέργειας που απαιτεί για την διεκπεραίωση της. Στο στάδιο αυτό, σκοπός της οικονομίας που επιτυγχάνει είναι η προετοιμασία των ενεργειακών συνθηκών που απαιτούνται στη REM φάση του ύπνου.
Έτσι κατά το ίδιο το στάδιο αυτό και η εξοικονόμηση ενέργειας που προσφέρει παρουσιάζεται σαν αναγκαία συνθήκη και προϋπόθεση για την έναρξη των ονείρων. Έτσι, το γεγονός πως συνθήκες που αυξάνουν την ενεργειακή κατανάλωση του οξυγόνου όπως ο πυρετός ή και μειώνουν την προσφορά ενέργειας όπως η ισχαιμία περιορίζουν την εμφάνιση του ονείρου ή αντίστοιχα αυξάνουν τον ύπνο βραδέων κυμάτων.
