Γιώργος Ποταμίτης
Ιατρός Ω.Ρ.Λ

Φυσιολογικά αναπνέουμε από τη μύτη. Έτσι συμβαίνει από τη γέννησή μας.

Διαφορετικοί λόγοι και παράγοντες στην εξέλιξη των ηλικιών μπορούν να προκαλέσουν δυσχέρειες στη ρινική αναπνοή.

Να προκαλέσουν διαταραχές της φυσιολογικής αναπνοής στον ύπνο, από απλή δυσχέρεια, μέχρι βαρύ ροχαλητό και υπνική άπνοια.

ΡΟΧΑΛΗΤΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΑΥΞΗΜΕΝΩΝ ΑΝΤΙΣΤΑΣΕΩΝ ΑΝΩΤΕΡΩΝ ΑΕΡΑΓΩΓΩΝ UARS ΚΑΙ ΑΠΝΟΙΕΣ ΣΤΟΝ ΥΠΝΟ

  • Τι είναι το ροχαλητό;
  • Πότε το ροχαλητό γίνεται παθολογικό και επικίνδυνο;
  • Τι είναι το σύνδρομο αυξημένων αντιστάσεων των ανώτερων αεραγωγών;
  • Τι είναι άπνοια στον ύπνο;
  • Ποια είναι τα συμπτώματα της άπνοιας στον ύπνο;
  • Πώς γίνεται η διάγνωση του είδους του ροχαλητού και των απνοιών στον ύπνο;
  • Πώς αντιμετωπίζεται το ροχαλητό και  η υπνική άπνοια;

Το σύνδρομο αυξημένων αντιστάσεων των ανώτερων αεραγωγών ( Upper Airways Resistance Syndrome UARS) οφείλεται σε αυξημένες αντιστάσεις κατά τη δίοδο του αναπνεόμενου αέρα από τη μύτη ή και τον στοματοφάρυγγα ( σκολίωση ρινικού διαφράγματος, υπερτροφία κάτω ρινικών κογχών, αλλεργική ρινίτιδα, υπερτροφία αδενοειδών εκβλαστήσεων – «κρεατάκια», υπερτροφικές αμυγδαλές, επιμήκυνση μαλθακής υπερώας – επιμήκυνση και πάχυνση σταφυλής). Χαρακτηρίζεται από εργώδη αναπνοή κυρίως κατά την εισπνοή, εναλλαγές στοματικής και ρινικής αναπνοής, χαρακτηριστικούς ήχους πωματισμού – αποπωματισμού στοματοφάρυγγα και ρινοφάρυγγα, με ή χωρίς ροχαλητό, αλλά χωρίς άπνοιες και αποκορεσμούς της αιμοσφαιρίνης σε οξυγόνο. Η δυσχέρεια αναπνοής μπορεί να σχετίζεται με τη θέση του σώματος και της κεφαλής στον ύπνο και προκαλεί μικροαφυπνίσεις και κατακερματισμό του ύπνου.

Τα συμπτώματα κατά την ημέρα μπορεί να είναι ίδια  με αυτά ενός υπνοαπνοϊκού και χρειάζεται διαφορική διάγνωση από την υπνική άπνοια και διαφορετική θεραπευτική αντιμετώπιση.

Το εγκεφαλογράφημα της μελέτης ύπνου, παρουσιάζει συχνές μικροαφυπνίσεις.  Οι αφυπνίσεις προκαλούνται από έντονες εισπνευστικές προσπάθειες που καταλήγουν σε μεγάλες αρνητικές ενδοθωρακικές πιέσεις. Αυτές οι αφυπνίσεις, οι σχετιζόμενες με έντονη αναπνευστική προσπάθεια (RERA’s, Respiratory Effort Related Arousals) λαμβάνονται υπ’ όψιν  στις μελέτες ύπνου, όπως και οι άπνοιες ή υπόπνοιες.

Απεικονιστικά ο περιορισμός της ροής του αέρα εμφανίζεται στην καταγραφή σαν μια σειρά αναπνοών, διάρκειας τουλάχιστον 10 sec που χαρακτηρίζεται από αύξηση της αναπνευστικής προσπάθειας ή επιπέδωση της κυματομορφής της ρινικής αναπνοής  και καταλήγει σε αφύπνιση, αλλά δεν πληρεί τα κριτήρια της άπνοιας ή της υπόπνοιας .

 Στο σύνδρομο αυτό ο κορεσμός της αιμοσφαιρίνης δεν παρουσιάζει μεγάλες διακυμάνσεις όπως στα επεισόδια απνοιών στον ύπνο (πτώσεις του οξυγόνου μικρότερες του 3%) .

Τι είναι το ροχαλητό;

Το ροχαλητό είναι ο ήχος που παράγεται κατά τη διάρκεια του ύπνου από τη δόνηση των τοιχωμάτων του φάρυγγα και της μαλακής υπερώας (το πίσω τμήμα της οροφής του στόματος, του «ουρανίσκου»). Η δόνηση αυτή των τοιχωμάτων δημιουργείται από τη δύσκολη δίοδο του αέρα μέσα από ένα στενεμένο φάρυγγα.

Η στένωση του φάρυγγα οφείλεται σε παράγοντες που έχουν σχέση με την ανατομική κατασκευή της περιοχής και το βαθμό μυϊκής χαλάρωσης την ώρα του ύπνου.

Έχει παρατηρηθεί ότι το ροχαλητό είναι πιο συχνό στους υπέρβαρους, σ’αυτούς που γεννήθηκαν με στενό αυλό κυρίως στην είσοδο του στοματοφάρυγγα ή κοντό λαιμό. Είναι συχνότερο στους άνδρες από ότι στις γυναίκες.

Παράγοντες που επιδεινώνουν το ροχαλητό είναι η χρήση οινοπνευματωδών, ηρεμιστικών, υπνωτικών και το κάπνισμα. Το ροχαλητό μέχρι πρόσφατα αντιμετωπίζονταν σαν μια «φυσιολογική παραλλαγή» της αναπνοής, κυρίως ενοχλητική για αυτούς που κοιμούνται με αυτόν που ροχαλίζει.

Οι ιατρικές έρευνες τα τελευταία χρόνια απέδειξαν ότι το ροχαλητό είναι μη φυσιολογική αναπνοή κατά τον ύπνο και σε αρκετές περιπτώσεις πρώτη ΄΄ηχηρή ΄΄ ένδειξη σοβαρών διαταραχών στον ύπνο, με σοβαρές επιπτώσεις.

Σε ορισμένους ανθρώπους το ροχαλητό συνοδεύεται από πλήρεις διακοπές της αναπνοής που διαρκούν από μερικά δευτερόλεπτα μέχρι  και πάνω από ένα λεπτό.

Κατά τη διάρκεια των διακοπών αυτών σταματάει το ροχαλητό και ξαναρχίζει πιο έντονο όταν το άτομο ξαναρχίζει να αναπνέει. Οι διακοπές αυτές της αναπνοής ονομάζονται άπνοιες .

Εάν ένα άτομο εμφανίζει  μεγάλο αριθμό απνοιών και παρουσιάζει ημερήσια υπνηλία , κόπωση, και άλλα συμπτώματα που οφείλονται στις άπνοιές του θεωρείται ότι πάσχει από το σύνδρομο της άπνοιας στον ύπνο.

Όταν οι άπνοιες είναι μικρού αριθμού και μικρής διάρκειας μπορεί να μην παρουσιάζεται κανένα σύμπτωμα και συνήθως αγνοείται και η ύπαρξή τους. Με την πάροδο των ετών, συχνά, ο αριθμός των απνοιών αυξάνεται και οι άνθρωποι αυτοί αρχίζουν να εμφανίζουν   συμπτώματα από τα οποία μπορούμε να υποψιαστούμε  το σύνδρομο της άπνοιας στον ύπνο.  

Στην αρχή μπορεί να εμφανίζονται λίγα απ’αυτά τα συμπτώματα και σε ελαφρά μορφή. Όσο αυξάνεται ο αριθμός των απνοιών προστίθενται και τα άλλα συμπτώματα και επιβαρύνονται τα προϋπάρχοντα.

Οι ασθενείς που πάσχουν από το σύνδρομο της άπνοιας στον ύπνο σχεδόν πάντα αναφέρουν ότι ροχαλίζουν από χρόνια.

Η σύζυγος ή ο σύζυγος παρατηρούν συχνά ότι το ροχαλητό και η αναπνοή τους σταματάει για λίγο, ενώ αυτοί προσπαθούν να αναπνεύσουν και κινείται ο θώρακας και η κοιλιά τους. Συχνά τους σκουντάνε με τον φόβο ότι έχουν πάψει να αναπνέουν. Οι ίδιοι οι ασθενείς συνήθως δεν αντιλαμβάνονται τις άπνοιες και σπάνια ξυπνάνε τελείως, με αίσθημα σαν να πνίγονται. Ο ύπνος τους είναι πολλές φορές ανήσυχος με στριφογυρίσματα και τινάγματα των χεριών και των ποδιών καθώς προσπαθούν να πάρουν αναπνοή. Η έντονη αυτή μυϊκή δραστηριότητα μπορεί να προκαλέσει και έντονο ιδρώτα. Συχνά εμφανίζουν νυχτερινή συχνουρία. Ξυνίλες και καούρες μπορεί να παρουσιάζονται λόγω αναγωγής του περιεχομένου του στομάχου.

Το πρωί ξυπνάνε πολλές φορές με πονοκέφαλο ή βάρος στο κεφάλι και ξερό λαιμό και στόμα και παραπονιούνται ότι δεν χόρτασαν ύπνο και δεν ξεκουράστηκαν. Συχνά γίνονται “νευρικοί” και κακόκεφοι ή στενοχωριούνται εύκολα. Ένα άλλο ιδιαίτερα σοβαρό σύμπτωμα που αναφέρουν πολλοί είναι η μείωση της σεξουαλικής ικανότητας. 

Εκτός από αυτά τα συμπτώματα επειδή κάθε άπνοια προκαλεί πτώση του οξυγόνου τους αίματος και αύξηση του διοξειδίου του άνθρακος, σε ασθενείς με προϋπάρχουσα αναπνευστική νόσο ή στεφανιαία νόσο οι υποξαιμίες αυτές είναι επικίνδυνες για τη ζωή. Και αυτό γιατί το οξυγόνο στο αίμα πέφτει σε χπολύ χαμηλά επίπεδα με αποτέλεσμα την επιδείνωση της προϋπάρχουσας νόσου ή την εμφάνιση επικίνδυνων καρδιακών αρρυθμιών ακόμη και αιφνίδιου θανάτου.  Αποτέλεσμα των απνοιών και της πτώσης του οξυγόνου στο αίμα είναι και η αύξηση της πίεσης του αίματος και η βλάβη της καρδιάς και των αγγείων. Έχει βρεθεί ότι το 30% των ασθενών με αρτηριακή υπέρταση εμφανίζει άπνοιες κατά τη διάρκεια του ύπνου. Για το λόγο αυτό οι υπερτασικοί που ροχαλίζουν χρειάζονται έλεγχο για να διαπιστωθεί αν παρουσιάζουν άπνοιες.

Οι άπνοιες αυτές χρειάζονται θεραπεία και αν διορθωθούν βελτιώνεται και η υπέρταση.